روغن موتور یک نوع روغن اصطلاحاً به کار رفته در موتورهای داخل‌سوز (احتراق درونی) است. این نوع روغن از مواد پایه و افزودنی‌های مختلف تشکیل شده است که به منظور حفاظت و راندمان بهتر موتورها استفاده می‌شود. مواد پایه در روغن موتور می‌توانند از منابع مختلفی مانند نفت خام، گاز طبیعی، گیاهان، یا ترکیبات مصنوعی باشند. افزودنی‌ها نیز برای بهبود خصوصیات روغن و افزایش عمر موتور به آن افزوده می‌شوند.
برخی از ویژگی‌ها و موارد مهم در مورد روغن موتور عبارتند از:
- Viscosity (لزجت):
لزجت یا ویسکوزیته روغن موتور اهمیت زیادی دارد. این ویژگی نشان‌دهنده توانایی روغن در حفظ ضرایب لزجت خود در شرایط دمایی مختلف است. روغن با ویسکوزیته مناسب می‌تواند موتور را در دماها و شرایط مختلف به خوبی حفظ کرده و از فرسایش قطعات جلوگیری کند.
- Additives (افزودنی‌ها):
افزودنی‌ها به روغن موتور افزوده می‌شوند تا ویژگی‌های خاصی مانند پایداری حرارتی، مقاومت به اکسیداسیون (اکسیده شدن)، تمیزکنندگی، و حتی کاهش سایش و فرسایش را بهبود بخشند.
- Detergents and Dispersants (تمیزکننده‌ها و پاشاننده‌ها):
این افزودنی‌ها برای کنترل تشکیل رسوبات و کربن درون موتور به کار می‌روند. آنها به نظافت موتور کمک می‌کنند و از ایجاد رسوبات ناشی از احتراق سوخت جلوگیری می‌کنند.
- AntiWear Agents (مواد ضدسایش):
این افزودنی‌ها جهت کاهش فرسایش و سایش قطعات موتور به کار می‌روند و عمر مفید موتور را افزایش می‌دهند.
- Corrosion Inhibitors (مهارکننده‌های زنگ‌زدگی):
این مواد جلوگیری از زنگ‌زدگی قطعات فلزی در موتور را هدف قرار می‌دهند.
- Pour Point Depressants (تاخیردهنده‌های نقطه انجماد):
این افزودنی‌ها به روغن کمک می‌کنند تا در دماهای پایین‌تر از نقطه انجماد خود، همچنان مناسب برای استفاده باشد.
- Base Oil Type (نوع مواد پایه):
مواد پایه ممکن است از نفت خام، گاز طبیعی، گیاهان، یا ترکیبات مصنوعی باشند. انتخاب نوع مواد پایه تاثیر مستقیمی بر
ویژگی‌های روغن دارد. به عنوان مثال، روغن‌های سنتتیتک که از ترکیبات مصنوعی تولید می‌شوند، ممکن است مقاومت به دماهای بالا و پایین بیشتری داشته باشند و از نظر پایداری حرارتی بهتر باشند.
- Performance Standards (استانداردهای عملکرد):
روغن موتورها باید با استانداردهای خاصی هماهنگ شوند که توسط سازندگان خودروها تعیین شده‌اند. این استانداردها به عنوان چهارراهی برای اطمینان از عملکرد و کارایی بهینه موتور به کار می‌روند.
- شاخص چگالی (Density Index) و شاخص چگالی (Viscosity Index):
این شاخص‌ها نشان‌دهنده تغییرات لزجت روغن با تغییر دما هستند. شاخص چگالی بالا نشان‌دهنده کاهش حساسیت روغن به تغییرات دما و در نتیجه، حفظ ویژگی‌های خود در دماهای مختلف است.
روغن موتور، علاوه بر این‌ها، باید با نوع موتور (بنزینی یا دیزلی) و نیازهای آن هماهنگ باشد. توصیه می‌شود همیشه به دفترچه راهنمای روغن موتور سازنده خودرو و استانداردهای مورد تأیید ارائه شده توسط سازنده موتور توجه کنید تا انتخاب روغن موتور بهینه را برای خودروی خود داشته باشید.
- مقاومت به اکسیداسیون و پراکندگی:
روغن موتور باید مقاومت خوبی در برابر اکسیداسیون (اکسیده شدن تحت تأثیر اکسیژن) و پراکندگی (تشکیل رسوبات) داشته باشد. این ویژگی‌ها به حفظ پایداری روغن و جلوگیری از خطرات مربوط به اکسیداسیون و رسوبات کمک می‌کنند.
- مصرف سوخت:
استفاده از روغن موتور با مصرف سوخت مناسب می‌تواند به بهبود کارایی سوخت و افزایش راندمان موتور کمک کند.
- ترکیبات خاص:
برخی از روغن‌های موتور دارای ترکیبات خاصی هستند که به بهبود عملکرد در شرایط خاص، مانند شرایط ترافیک شهری یا مسافرت در مسیرهای طولانی، کمک می‌کنند.
- مواد ضدکف و ضداسید:
این ویژگی‌ها برای حفاظت از قطعات داخلی موتور از خوردگی و زنگ‌زدگی بسیار حائز اهمیت هستند.
- سازگاری با سیستم‌های تصفیه گاز:
روغن موتور باید با سیستم‌های تصفیه گاز موجود در خودرو هماهنگ باشد و از ایجاد رسوبات ناشی از تداخل با این سیستم‌ها جلوگیری کند.
- سازگاری با سیستم‌های توقف و راه‌اندازی خودرو:
در شرایط توقف و راه‌اندازی خودرو، روغن موتور باید توانایی حفظ لایه‌های حمایتی بر روی سطوح داخلی موتور را داشته باشد.
- تأثیر بر محیط زیست:
برخی از روغن‌های موتور، به خصوص روغن‌های سنتتیک، اقدامات برای کاهش اثرات منفی بر محیط زیست دارند.
به طور کلی، انتخاب روغن موتور صحیح به توصیه‌های سازنده خودرو، نوع موتور (بنزینی یا دیزلی)، شرایط آب و هوایی منطقه، و نوع رانندگی (شهری یا بزرگراهی) بستگی دارد. همچنین تعیین بازه‌های تعویض روغن موتور نیز مهم است و باید به توصیه‌های تولیدکننده دقت شود.
