“روغن پایه” به زبان فارسی به معنی “Base Oil” به انگلیسی است. روغن‌های پایه نوعی از روغن‌ها هستند که در تولید محصولات روان‌کننده مانند روغن موتور و روغن‌های صنعتی استفاده می‌شوند. این روغن‌ها اغلب از نفت خام تصفیه شده به دست می‌آیند و به طور گسترده‌ای برای تولید محصولاتی با خواص روان‌کاری مورد نیاز در بخش‌های مختلف صنعتی و خودرویی به کار می‌روند.
روغن‌های پایه به طور معمول بر اساس ویسکوزیته و سطح تصفیه‌شدگی دسته‌بندی می‌شوند. آن‌ها می‌توانند در دسته‌های مختلفی قرار گیرند، از جمله روغن‌های پایه معدنی، سنتزی و نیمه‌سنتزی. هر یک از این انواع دارای خصوصیات خاص خود هستند که برای کاربردهای متفاوت مناسب می‌باشند. روغن‌های پایه بر اساس سطح تصفیه و خواص فیزیکی و شیمیایی در دسته‌های مختلفی طبقه‌بندی می‌شوند. این دسته‌بندی شامل موارد زیر است:
1. روغن‌های پایه گروه I: این نوع روغن‌ها به روش سنتی تصفیه می‌شوند و معمولاً دارای مقدار بالایی از ناخالصی‌هایی مانند سولفور، نیتروژن و مواد اشباع نشده هستند. این روغن‌ها برای کاربردهای ساده‌تر مناسب هستند.
2. روغن‌های پایه گروه II: این روغن‌ها با استفاده از فرآیندهای پیشرفته‌تر تصفیه می‌شوند و دارای ناخالصی‌های کمتری نسبت به گروه I هستند. آن‌ها دارای خواص بهتری مانند پایداری اکسیداسیون و ویسکوزیته هستند.
3. روغن‌های پایه گروه III: این نوع روغن‌ها به شدت تصفیه شده و معمولاً به عنوان “روغن‌های تمام سنتزی” شناخته می‌شوند. آن‌ها عملکرد برتری در دماهای بالا و پایین و همچنین پایداری بالایی در برابر اکسیداسیون دارند.
4. روغن‌های پایه گروه IV (PAO): این روغن‌ها به طور کامل سنتزی هستند و از پلی آلفا-اولفین‌ها (PAO) ساخته می‌شوند. آن‌ها خواصی مانند پایداری حرارتی بالا و عملکرد عالی در دماهای پایین دارند.
5. روغن‌های پایه گروه V: این گروه شامل تمام روغن‌های پایه دیگر مانند استرها، سیلیکون‌ها و پلی‌گلیکول‌ها می‌شود. آن‌ها در کاربردهای خاصی که نیاز به خواص ویژه‌ای مانند سازگاری با مواد افزودنی یا خواص خاص محیطی دارند، استفاده می‌شوند.
انتخاب روغن پایه مناسب بستگی به نیازهای ویژه کاربردی دارد، از جمله دمای عملیاتی، محیط استفاده، فشار و سایر شرایط کاری. همچنین مسائل مربوط به محیط زیست و توانایی تجزیه پذیری نیز می‌توانند در انتخاب نوع روغن پایه تأثیرگذار باشند.